آشنایی با همه توپ های ادوار جام جهانی فوتبال

توپ جام جهانی یکی از جذابیت ها و المان های اصلی در این رقابت ها بوده است. عاملی که هر میزبان سعی در طراحی زیبای آن به شکلی که معرفی آن کشور و جام مسابقات باشد. در واقع توپ ها خود یک عامل برای معرفی جام به تماشاگران می باشند. به همین خاطر یکی از نکاتی که برای طرفداران پرشمار فوتبال در این رقابت ها اهمیت زیادی دارد، طراحی و ظاهر توپ است. توپی که از شروع این رقابت ها در سال 1930، تا آخرین دوره آن، دستخوش تغییرات بسیار زیادی شده است. در واقع تنها گردی توپ بوده که ثابت باقی مانده است. از چربی و روده خوک، تا بالاترین تکنولوژی ها، در همه توپ های ادوار جام جهانی فوتبال به کار رفته است. از همین رو میخواهیم به هر یک از آن ها بپردازیم، پس با ما همراه باشید.

تمامی توپ های ادوار جام جهانی فوتبال در یک نگاه

پیش از معرفی هر یک از توپ های استفاده شده در تاریخ جام های جهانی، ابتدا همه توپ ها را در یک نگاه تقدیم نگاه شما میکنیم. توپ هایی که هر کدام در هر یک از دوره ها، برای یک کشورها و مردمانشان خاطره های بسیار دارد. توپ هایی که یادآور خاطرات شیرین و تلخ هستند.

ماجرا جالب توپ جام جهانی سال 1930

در سال 1930 که جام جهانی در کشور اروگوئه برگزار میشد، در دیدار نهایی بین تیم میزبان و آرژانتین اتفاق جالبی افتاد. هر یک از تیم ها خواستار بازی با توپ مخصوص خود شدند. عاملی که باعث شد تا داور دستور به برگزاری بازی، با هر دو توپ دهد. بدین صورت که پس از قرعه کشی، در نیمه اول با توپ مخصوص تیم آرژانتین به نام “تینتو” بازی انجام شد. که مهمان با تووپ مخصوص خود، 2 بر 1 از حریف پیش افتاد. اما در نیمه دوم که بازی با توپ اروگوئه ای ها به نام “تی مدل” برگزار شد، بازی با برد میزبان همراه بود. ضمن اینکه این توپ نسبت به مدل تینتو از وزن بیشتری برخوردار بود. در هر صورت بازی در نخستین دوره که توپ رسمی نداشت، با دو توپ در فینال برگزار شد.

توپ فدراله 102 (1934)

دومین دوره جام که به میزبانی کشور ایتالیا برگزار میشد، توپ فدراله برای مسابقات انتخاب شد. یکی از نکات بارز در ساخت این توپ، استفاده از کتان به جای تور در ساخت توپ بود. در واقع این کار باعث میشد تا توپ ها کمی نرم تر شوند. عاملی که میتوانست برای فوتبالیست ها بسیار مهم باشد. اما در هر صورت این توپ تا حدودی مشابه توپی بود که در مسابقات انگلیس برگزار میشد. از همین رو، طبق رسم پیش از بازی، کاپیتان ها با بررسی توپ ها انتخاب میکردند که بازی با کدام توپ برایشان راحت تر است. از همین رو با انتخاب مدل انگلیسی، توپ جام جهانی در سال 34 از این مدل انتخاب شد. البته که پس از قهرمانی میزبان در مسابقات، از غم این انتخاب بازیکنان، تا حدودی رهایی یافتند.

توپ آلن (1938)

در ادامه معرفی همه توپ های ادوار جام جهانی فوتبال، باید به توپی که در جام 38 در کشور فرانسه استفاده شد، اشاره کنیم. توپ آلن نامی بود که بر روی آن گذاشته شد. در واقع این برند که کارخانه آن در شهر پاریس بود، پس از دریافت حق امتیاز تولید توپ جام جهانی در آن سال، مجوز استفاده از برند خود بر روی توپ را نیز به دست آورد. که در آن سال ها، میشد دریافت که برد مهمی برای این شرکت و تحولی در این صنعت ایجاد کرده است. مهم ترین مزیت توپ های آلن نسبت به مدل فدرال 102، شکل ظاهری آن بود. که به دلیل اینکه دقت بیشتری در ساخت آن به کار رفته بود، از گردی و تناسب بیشتری برخوردار بود.

توپ سوپر دایله تی (1950)

پس از وقفه ای که در برگزاری رقابت های جام جهانی به دلیل وقوع جنگ جهانی دوم رخ داد، این مسابقات در سال 1950 و در کشور برزیل، مجدد از سر گرفته شد. از جمله مهم ترین ویژگی در ساخت این توپ، استفاده از چرم فشرده به جای تور و کتان بود. ضمن اینکه در این مدل، توپ با استفاده از سوزن باد میشد. و دیگر نیازی نبود تا یک تیوپ باد شده را با چرم بپوشانند. ضمن اینکه از مدل دایله تی در بین توپ های ادوار جام جهانی فوتبال، تبدیل به اولین توپی شد که در تمام مسابقات از آن استفاده شد. به دلیل کیفیت بالاتر، در رقابت های آرژانتین نیز از این توپ برای مسابقات استفاده شد.

توپ جام جهانی سوئیس قهرمان جهان (1954)

در سال 54 که کشور سوئیس به عنوان میزبان انتخاب شد، اقدام به طراحی و تولید توپ جدید کرد. این توپ که توسط یک شرکت سوئیسی طراحی و تولید شده بود، با رنگی متفاوت از توپ های پیشین عرضه شد. در واقع این توپ رنگی بیشتر نزدیک به رنگ زرد داشت، تا برای بازیکنان و تماشاگران بیشتر قابل تشخیص باشد. این توپ نیز از لحاظ ظاهری و کیفیتی نسبت به مدل های قبل از کیفیت بهتری برخوردار بود.

توپ تاپ استار (1958)

کشور سوئد، میزبان این رقابت ها بود. که در اقدامی نوآورانه فیفا تصمیم گرفت تا برای انتخاب توپ ها، و جهت افزایش کیفیت آن، یک مسابقه تشکیل دهد. از همین رو از تمامی شرکت های خواستار تولید توپ جام جهانی خواست تا توپ تولیدی خود را بدون لوگو و نام برای آن ها ارسال کنند. پس از مهلت تعیین شده، 102 توپ برای فیفا از نقاط مختلف جهان ارسال شد. پس از دریافت توپ ها، مقامات فوتبال سوئد به عنوان میزبان جام 1958، در حضور 4 عضو از فیفا، کار بررسی توپ ها را برعهده گرفتند. در نهایت توپ تاپ استار به عنوان برنده انتخاب و مورد استفاده قرار گرفت. در بین همه توپ های ادوار جام جهانی فوتبال که تا آن زمان تولید شده بودند، برای اولین بار نیز از دو توپ با رنگ های سفید و زرد استفاده شد.

توپ کرک (1962)

رقابت های جام جهانی 1962 در شیلی برگزار میشد. اما این جام که کیفیت خوبی از سمت میزبان نداشت، درمورد توپ نیز این کیفیت حفظ نشد. در واقع در ساخت توپ های جام 62، از روش دوخت با دست استفاده شد. توپ هایی که بعضی 6 تکه و برخی 4 تکه شدند. کشورها (مخصوصا اروپایی ها) که در جام گذشته با توپ تاپ استار بازی کرده بودند، از کیفیت توپ های کرک دل خوشی نداشتند. در واقع بر خلاف مدل تاپ استار که با لاتکس و قابلیت کشسانی مناسبی ساخته شده بود، این توپ محبوبیت چندانی کسب نکرد. و استفاده از توپ جام جهانی 62 مختص به همان مسابقات باقی ماند.

توپ رقابت 4 ستاره (1966)

با میزبانی کشور انگلیس برای اولین بار، که با قهرمانی این کشور نیز به پایان رسید، توپ رقابت 4 ستاره برای مسابقات تولید شد. از جمله اولین اقدامی که در این صورت اتفاق افتاد، قانونی شدن امتحان توپ ها در مقر فیفا بود. در واقع از این جام توسط فیفا قانونی وضع شد که برای سنجش میزان کیفیت توپ ها آزمایشات و بررسی های لازم در مقر این سازمان انجام شود. برای ساخت توپ جام جهانی در سال 66، کمپانی اسلازنجر که سازنده توپ های تنیس و پینگ پونگ بود، انتخاب شد. این توپ ها که شباهت زیادی به توپ های تاپ استار داشتند، با انجام آزمایش های پیشرفته ای تولید شد.

توپ تلستار (1970)

بی شک بزرگ ترین انقلاب در تولید توپ ها، حداقل از لحاظ ظاهری مربوط به این دوره میشود. توپ های چهل تیکه سیاه و سفید که یادآور نوستالژی فوتبالی برای هواداران این رشته است. این توپ ها که برای جام 1970 مکزیک توسط کمپانی معروف آدیداس تولید شد، کیفیت خوب، و با استقابال قابل توجهی مواجه شد. در واقع دلیل سیاه و سفید بودن توپ نیز به دلیل پخش مسابقات برای اولین بار از تلویزیون بود. تا برای بینندگان که تصاویر به صورت سیاه و سفید پخش میشد، قابل تشخیص باشد.

توپ جام جهانی 1974، تل استار دورلست

برای سال 1974، تغییرات بیشتری در توپ های در نظر گرفته شده برای مسابقات جام جهانی اعمال شد. در واقع تا پیش از این، تفاوت توپ ها، در محافظ چرم آن ها بود. که این امر سبب میشد تا توپ در هوای مرطوب و شرایط جوی متغیر، کیفیت خود را حفظ کند. شرکت مطرح و آلمانی آدیداس، در این سال توانست شریک فیفا در تامین توپ جام جهانی نیز شود. بدین شکل که از این سال، نام این برند نیز بر روی توپ مسابقات نقش می بست.

توپ تانگو (1978)

همان طور که میدانید، تانگو نام یک رقص معروف در منطقه آمریکای جنوبی است. با توجه به میزبانی آرژانتین در این مسابقات، نام این رقص بر روی توپ قرار گرفت. که استعاره ای از جرکات این رقص و توپ در مسابقات بود. آدیداس که مسئول تامین توپ مسابقات بود، دو نسخه برای بازی ها آماده کرد. تا در صورت عدم موفقیت توپ تانگو، از مدل تل استار استفاده شود. اما در هر صورت مدل تانکو به خوبی کار کرد و در تمامی مسابقات، از این محصول استفاده شد. تا مدل تانکو تدیل به یکی از توپ های ادوار جام جهانی فوتبال شود.

توپ تانگو جام 1982 اسپانیا

پس از نامگذاری تانگو بر روی توپ مسابقات 1978، این بار همین نام برای اسپانیا میزبان انتخاب شد. تا در دو دوره پیاپی بازی ها، از دو مدل توپ متفاوت با اسامی یکسان استفاده شود. از جمله ویژگی های بهتر این توپ نسبت به مدل دوره گذشته، افزایش مقاومت آن در برابر آب بود. در واقع این ویژگی با کمک یک لایه پلی اورتان بر روی توپ جام جهانی 82 محقق شد.

توپ مدل آزتکا (1986)

این توپ، شاید یکی از خاطره انگیزترین توپ های ادوار جام جهانی فوتبال باشد. چرا که دو گل معروف دنیای فوتبال، که توسط اسطوره آرژانتینی، مارادونا زده شد، با این توپ بود. هر دو گلی که در برابر انگلیس در مرحله یک چهارم نهایی به ثمر رسید. یکی از ویژگی های توپ آزتکا، این بود که کاملا با مواد مصنوعی درست شده بود. در واقع با هر ضربه به توپ، به دلیل مواد به کار رفته در آن، و خاصیت ارتجاعی در آن، توپ به حالت اولیه برمیگردد. که این ویژگی در بازی فوتبال بسیار مهم است. نام این مدل توپ نیز از معماری معروف آزتک گرفته شده بود.

توپ ارسکو یونیکو (جام 1990)

برای مسابقات 1990 که به میزبانی ایتالیا انجام میشد، از توپ های مدل ارسکو یونیکو استفاده شد. این توپ ها که کماکان توسط کمپانی آدیداس تهیه و تولید میشد، با بهره گیری از مواد مصنوعی که از دوره گذشته آغاز شده بود، تهیه شد. در واقع در این دوره آدیداس تلاش کرده بود تا کیفیت مواد مصنوعی استفاده شده در توپ جام جهانی را بهبود ببخشد. نام این توپ نیز از یک تمدن باستانی در این کشور گرفته شده بود.

توپ جام جهانی 94 به نام کوئسترا

در این دوره از بازی ها، که آمریکا میزبانی مسابقات را بر عهده داشت، از توپ های مدرن تری استفاده شد. در واقع در ساخت این توپ ها تلاش شده بود تا با افزایش سرعت آن، کنترل توپ نیز بهتر شود. در واقع این کار با استفاده از یک لایه پلی استری بر روی توپ انجام گرفته بود. طراحی این مدل توپ نیز به شکلی آینده نگرانه و مدرن بود.

توپ سه رنگ 1998 (تری کالر)

فرانسوی ها در فوتبال، علاوه بر لقب خروس ها، تیم سه رنگ نیز نامیده می شوند. تیمی که همواره لباس آن ها در مسابقات به سه رنگ آبی، سفید و قرمز که نمایانگر پرچم این کشور است، می باشد. به همین خاطر نیز نام این مدل توپ جام جهانی به سه رنگ یا Three Color بود. این برای نخستین بار از جام 1970 بود که توپ مسابقات، دوباره رنگی شد. چرا که پیشتر تنها از نگ های سفید و مشکی در تولید توپ ها استفاده میشد.

توپ فورنووا (2002)

یکی از طرح های متفاوت در توپ های ادوار جام جهانی فوتبال مربوط به جام 2002 و میزبانی دو کشور کره جنوبی و ژاپن بود. این توپ که هم از لحاظ فنی و ساختاری، و هم ظاهری تغییر کرده بود، کیفیت بسیار بالایی داشت. در واقع دیوید بکهام که یکی از بازیکنان شناخته شده در فوتبال بود، در مرحله تست و رونمایی توپ جام جهانی مدل فورنووا گفته بود، این توپ یکی از دقیق ترین توپ های آدیداس است. البته که بوفون سنگربان آتزوری اعتقاد داشت که این توپ، دیوانه وارترین توپی است که دیده است. چرا که جهت آن به سادگی تغییر میکند. به هر حال هرچه که بود در تاریخ توپ های ادوار جام جهانی فوتبال، مدل فورنووا یکی از توپ های خاطره انگیز تاریخ فوتبال است.

توپ تیم گیست (2006)

دیگر توپ جام جهانی که از ظاهر متفاوتی نسبت به دوره های پیشین برخوردار بود، توپی بود که آدیداس برای جام جهانی 2006 رونمایی کرد. در واقع ظاهر این توپ به گونه ای بود که تبدیل به یکی از توپ های خاطر ه انگیز و خاص بازی ها شد. البته که عملکرد آن به زیبایی ظاهر آن نبود. چرا که برخی از بازیکنان اعتقاد داشتند که حرکت این توپ در هوا غیر قابل پیشبینی است. در ساختار این مدل نیز از 14 تکه استفاده شده بود. به همین خاطر سبب میشد تا درز های کم تری بر روی توپ ایجاد شود. اگرچه این عامل سبب ثبات و گرد ماندن توپ میشد، اما به هر حال حرکت آن چندان مورد استقبال همه قرار نگرفت. نام تیم گیست نیز به معنای روحیه تیمی بود که بر روی آن گذاشته شد.

توپ جام جهانی جابولانی (2010)

شاید یکی از معروف ترین توپ های تاریخ جام به این توپ تعلق بگیرد. چرا که کمپانی آدیداس با تلاش جهت گرد شدن بیشتر توپ، تعداد تکه های آن را کم تر کرده بود. به همین خاطر آنقدر حرکت توپ غیر پیشبینی شده بود که با اعتراض گسترده دروازبانان همراه شده بود. از همین رو ایکر کاسیاس، دروازبان افسانه ای اسپانیا توپ جام جهانی 2010 را وحشتناک توصیف کرده بود. در نهایت با ورود مرکز مطالعات ناسا، نتایج جالبی از این توپ گرفته شد. آن ها دریافتند وقتی توپ در هوا حرکت میکند، سرعتش بسیار بیشتر از توپ های دیگر ادوار جام می شود. به همین خاطر توپ جابولانی تبدیل به یکی از توپ های خاص این رقابت ها تبدیل شد.

توپ برازوکا (2014)

پس از ناکامی آدیداس در طراحی توپ های جابولانی برای جام 2010، آن ها برای 2014 توپ های متفاوتی را طراحی کردند. تعداد تکه های توپ به شش عدد رسید و برای بررسی توپ هارا برای بازیکنان و تیم ها ارسال کردند. این بار بازخورد بهتری دریافت کردند. حتی بوندس لیگا نیز برای بازی هایش اقدام به خرید این توپ ها گرفت. توپ جام جهانی در سال 2014 که به میزبانی برزیل برگزار میشد با نام برازوکا طراحی و تولید شد.

توپ تل استار (2018)

این دوره از بازی ها که به میزبانی کشور روسیه برگزار میشد، شاهد توپ های جدید با نام تل استار بود. این توپ که به گفته آدیداس یک توپ بازطراحی شده از مدل کلاسیک بود، دارای آخرین تکنولوژی در طراحی و ساخت توپ جام جهانی تا آن زمان نیز بود. در واقع علاوه بر کیفیت مطلوب، یک میکروچیپ NFC در داخل توپ قرار داده شده بود. تا افرادی که صاحب توپ هستند، با استفاده از گوشی های هوشمند به صورت مستقیم با حرکت توپ در ارتباط باشند. این عامل برای بحث آنالیز نیز به کار می رود.

توپ الحلم (رویا) برای جام 2022

این توپ که طراحی بسیار زیبایی هم دارد، با استفاده از بهترین متریال و کیفیت برای بازی ها آماده شد. بر روی توپ نیز عباراتی به عربی به معنی با یکدیگر، غرور، شور، آداب و رسوم و الهام گرفتن نقش بسته است. طراحی این توپ نیز در دو قالب رنگی انجام شده است. برای بازی های عادی از رنپ های آبی، قرمز و سبز فسفری با پس زمینه سفید استفاده شد. برای دیدار نهایی نیز از رنگی قالب عنابی و طلایی با پس زمینه سفید استفاده شد. تا توپ جام جهانی در دیدار نهایی بیشتر یادآور پرچم کشور قطر به عنوان میزبان بازی ها باشد.