جام لیبرتادورس (Copa Libertadores) رقابت باشگاهی در قاره آمریکا است که به صورت سالانه برگزار می شود. حساسیت این بازی ها به اندازه ای است که بسیاری این جام را بعد از لیگ قهرمانان اروپا، معتبرترین جام باشگاهی در جهان می شناسند. این بازی ها زیر نظر کونمبول یا همان فدراسیون فوتبال آمریکای جنوبی برگزار می شود. این بازی ها از سال 1960 تا به امروز در حال برگزاری بوده و یکی از قدیمی ترین رقابت های باشگاهی در فوتبال به حساب می آید. قهرمان این بازی ها نیز جواز حضضور در مسابقات جام باشگاه های جهان را پیدا می کند.
تاریخچه جام لیبرتادورس
همان طور که گفتیم، این بازی ها از سال 1960 تا 1964 با نام جام قهرمانی آمریکا آغاز شد. با توجه به تغییر فرمت در اکثر بازی های باشگاهی فوتبال دنیا، این رقابت ها نیز چد باری دستخوش تغییر شد. از شیوه برگزاری آن گرفته تا تغییر نام بازی ها. در هر صورت در سال 1996 این بازی ها به شکل امروزی رسمیت یافته و برگزار می شود. در این بازی ها رقابت باشگاه های فوتبال برزیل و آرژانتین به عنوان دو رقیب سنتی بسیار جذاب و دیدنی است. ضمن اینکه از سال 1998 نیز باشگاه های مکزیکی جواز حضور در این مسابقات به دست آوردند. که این امر سبب افزایش سطح بازی ها و اهمیت بسیار بالا قهرمانی در این مسابقات شده است. مخصوصا برای تیم های آمریکای جنوبی، که شاید بعد از فتح جام جهانی قهرمانی باشگاهی در این رقابت ها را بسیار مه ممیدانند.
در دوره های ابتدایی، بازی ها به صورت تک حذفی برگزار می شد. چرا که علاوه بر تعداد کم تر تیم ها، شکل برگزاری دور گروهی آنچنان در آن زمان استفاده نمی شد. ضمن اینکه تا دهه 80 میلادی، تفاضل گل در صورت برابری امتیازها نقشی نداشت. تا اینکه در دهه 90 میلادی، علاوه بر نقش آفرینی تفاضل گل، پنالتی نیز مشخص کننده برنده جام لیبرتادورس بود. چرا که تا پیش از این، در صورتی که در دیدار نهایی دو تیم مساوی می شدند، باید مجدد در دیداری تحت عنوان تعیین برنده، تیم ها مجدد با یکدیگر مسابقه میدادند. که این امر در دنیای امروز، با توجه به فشردگی بازی ها و البته اهمیت ریکاوری بازیکنان امری منسوخ شده تلقی می شود.
شرایط برگزاری مسابقات باشگاهی آمریکای جنوبی
فرمت فعلی بازی ها تقریبا از سال 2005 در حال برگزاری است. در مجموع 38 تیم در این بازی ها حضور پیدا میکنند. که در این بین سهمیه باشگاه های برزیلی و آرژانتینی بیشتر از سایر کشورها است. در مرحله گروهی بازی ها 26 تیم، و 12 تیم باقیمانده نیز در یک مرحله مقدماتی به مصاف یکدیگر می روند، تا تکلیف 6 تیم نهایی دیگر مشخص شود. در نهایت 32 تیم منتخب در 8 گروه 4 تیمی به مصاف یکدیگر می روند. تا شکل اصلی از مسابقات جام لیبرتادورس ایجاد شود. ضمن اینکه تعداد زیاد تیم ها در این منطقه سبب شده تا علاوه بر تیم های بیشتر نسبت به لیگ های معتبر اروپایی، قهرمانی و موفقیت در آن نیز سخت تر باشد. در واقع در کنار قدمت این جام، شرایط سخت فتح جام از دلایل اهمیت قهرمانی در این مسابقات است.
از نکات مهم برگزاری جام لیبرتادورس این است که تیم های صعود کننده به مرحله بعد، دوباره قرعه کشی نمی شوند. بلکه با فرمولی ثابت به مصاف یکدیگر می روند. که تیم اول یک گروه با تیم دوم گروهی دیگر با یکدیگر رقابت میکنند. و هر دو سمت جدول نیز بر همین اساس مشخص می شود تا در نهایت چهره فینالیست ها و قهرمان مشخص شود. در واقع قرعه کشی در این جام تنها یک بار انجام می شود.
جام لیبرتادورس از نگاه آمار و ارقام
در تمامی دوره های برگزار شده این رقابت ها، کشور آرژانتین با کسب 25 عنوان قهرمانی در صدر قرار دارد. تیم هیا آرژانتینی همچنین موفق به کسب 13 مقام دومی نیز شده اند. در رده دوم، رقیب سنتی آلبی سلسته یعنی برزیل قرار دارد. که تیم های باشگاهی این کشور توانسته اند 23 قهرمانی و 18 نایب قهرمانی کسب کنند. آلبرتو اسپنسر بازیکن اهل کشور اکوادور با 54 گل زده بهترین گلزن این مسابقات است. فرناندو مورینا اروگوئه ای با 37 و پدرو روچا دیگر هموطنش با 36 گل در رده های دوم و سوم بهترین گلزنان تاریخ جام لیبرتادورس قرار دارند. اور هوگو آلمیدا با 113 بازی در صدر بیشترین بازی در این مسابقه است. آنتونی د آویلا با 94 و ولادیمیر سوریا با 93 بازی در رتبه های بعدی قرار دارند.
لیگ قهرمانان اروپا
۵ آبان ۱۴۰۲
لیگ قهرمانان آسیا
۶ آبان ۱۴۰۲
آهنگ های جام جهانی فوتبال
۳۰ مهر ۱۴۰۲