جام جهانی، بزرگ ترین رویداد ملی مسابقات فوتبال در دنیا است. این بازی ها که از سال 1930 آغاز شده، هر 4 سال یکبار برگزار می شود. بدون شک آرزوی هر فوتبالیستی، پیش از خداحافظی از فوتبال، حضور در این رقابت ها است. که علاوه بر جایگاه ویژه ای که این مسابقات دارد، در سطح ملی نیز دستاورد بزرگی برای هر بازیکن به حساب می آید. تا جایی که برای بسیاری از کشورها، تنها حضور در این مسابقات نیز افتخار بزرگی محسوب می شود. البته که این رویداد از جنبه اقتصادی برای یک بازیکن و تاثیر آن در نقل و انتقالات و ارزش بازیکنان تاثیر بسزایی دارد. به همین خاطر در کنار شور و شوق بسیاری که برای ملت ها دارد، جام جهانی فوتبال یک فرصت ویژه برای لذت بردن از یک رویداد ورزشی منحصر به فرد است.
جام جهانی فوتبال
همان طور که اشاره کردیم، این رقابت ها از سال 1930 در کشور اروگوئه آغاز شد. کشورهای عضو فدراسیون بین المللی فوتبال – فیفا (FIFA) پس از کسب مجوز حضور در این رقابت ها، به دیدار یکدیگر می روند. این مسابقات هر 4 سال یکبار برگزار شده که تنها در سال های 1942 و 1946 به دلیل جنگ جهانی دوم، رقابت ها برگزار نشد. شرایط تعداد تیم ها، جدول بندی، امتیازبندی و … در طول سال ها دچار تغییراتی شده است. اما میتوان فرمت فعلی را از جام جهانی 1998 تا به امروز در نظر گرفت. که از لحاظ تعداد گروه ها و شرایط برگزاری شرایطی حدودا یکسان دارد. البته که در این سال ها قوانین فوتبال از آفسایدگیری تا پنالتی و بسیاری از موارد داوری و … تغییر کرده است. در هر صورت هر چه که هست، اهمیت این مسابقات از ابتدا تا به امروز یکسان بوده است.
اهمیت مسابقات جهانی فوتبال، هیچ گاه برای تماشاگران و علاقه مندان به فوتبال کم نشده است. تا جایی که در اولین دوره و در مسابقه فینال، هواداران زیادی از کشور آرژانتین و با استفاده از کشتی سعی داشتند خود را به استادیوم برسانند. از همین رو بسیاری از مردم به طرق مختلف سعی داشتند تا نتیجه مسابقه را پیگیری کنند. یا میتوان به فینال به یادماندنی برزیل و اروگوئه در سال 1950 اشاره کنیم، که جمعیتی بالغ بر 200 هزار نفر در ورزشگاه ماراکانا شاهد مسابقه نهایی بودند. تمامی این موارد نشان از عشق و علاقه و البته اهمیت این مسابقات در تمام دنیا دارد. چه بسا که ملت ها با یک برد در این رقابت ها جشن، و حتی سرنوشتی برخی بازیکنان با باخت به بدترین شرایط تغییر کرد. که میتوان به گل به خودی آندرس اسکوبار در جام 94 یا دیوید بکهام 98 اشاره کرد.
جدول مسابقات جام جهانی
برای بسیاری از علاقه مندان به فوتبال، بررسی نتایج و اتفاقات مسابقات گذاشته از اهمیت زیادی برخوردار است. این مورد دارای جنبه های مختلفی است. یک مورد آن میتواند خاصیت آنالیز و بررسی تیم ها، و میزان رشد و افت کیفی آن ها را به همراه داشته باشد. مورد دیگر، تنها یادآوری خاطرات و بررسی نتایج تیم ها در گذشته است. که با توجه به شرایط سنی هر فردی، قطعا امکان مشاهده تمامی دوره ها وجود نداشته است. در هر صورت جمع آوری اطلاعات بازی ها، امتیازات، نتایج گروهی و اطلاعات کامل در این امر بسیار موثر است. به طور مثال اولین حضور کره جنوبی در این مسابقات به جام جهانی فوتبال در سال 1954 در کشور سوئیس بازمیگردد. که در این رقابت ها این تیم با دریافت 16 گل و بدون گل زده از رقابت ها کنار رفت.
دیگر نکته میتواند اولین دوره حضور ژاپن در این رقابت ها باشد. که در جام 98 فرانسه اتفاق افتاد و آن ها نیز در گروه خود چهارم شدند. در شرایطی که امروزه این کشور با حضور هر دوره در این رقابت ها، پیشرفت چشمگیری در فوتبال داشته است. که نشان دهنده اهمیت برنامه ریزی و توجه به زیرساخت ها و فوتبال پایه است. در هر صورت، جدول این مسابقات میتواند برای افراد جذابیت ها و شامل نکات آماری جالبی باشد. که شما میتوانید با کلیک بر روی هر دوره از این رقابت ها، جدول مسابقات آن را نیز مشاهده نمایید.
تعداد تیم های حاضر در تاریخ جام جهانی فوتبال
تعداد تیم های حاضر در تاریخ این رقابت ها، در سال های نخست دستخوش تغییرات زیادی بود. چرا که به طور مثال کشور انگلیس تا سال 1950 حاضر به شرکت در این مسابقات نبود. چرا که آن ها که اعتقاد داشتند، فوتبال توسط آن ها پدید آمده و باید در فلمرو بریتانیا حفظ شود. ضمن اینکه آن ها نمیخواستند با رقبای خود که چندی پس از جنگ جهانی با آن ها درگیر بودند، رو به رو شوند. به همین خاطر تیم های بریتانیا در سال 1920 از فیفا خراج شدند. اما پس از دعوت دوباره فیفا در سال 1946 آن ها به این کنگره بازگشتند و در جام جهانی سال 1950 نیز شرکت کردند. ضمن اینکه کشور اروگوئه نیز پس از دو دوره تحریم مسابقات، دوباره به این پیکارها بازگشت. تعداد تیم ها عمدتا در آن سال ها بین 13 تا 16 تیم بود. اما در هر دوره این تعداد متغیر و دستخوش تغییر میشد.
میتوان به صورت کلی بیان کرد بین سال های 1934 تا جام 1978 به صورت ثابت 16 تیم در مسابقات شرکت میکردند. البته به استثنای جام جهانی فوتبال در 1938 که در آن اتریش که تحت سلطه نازی ها قرار گرفته بود، با تشکیل یک تیم واحد با ژرمن ها در مسابقات شرکت کرد. به همین خاطر در این سال، جام با 15 تیم برگزار شد. نمونه دیگر این تغییرات به سال 1950 برمیگردد، که با انصراف سه تیم اسکاتلند، هند و ترکیه، جام با 13 تیم برگزار شد. اما این بی نظمی در سال 1998 به طور کامل تغییر کرد. و فرمت مسابقات که حتی تا به امروز نیز برگزار میشود، با 32 تیم در 8 گروه پیگیری میشود. البته که سپ بلاتر در سال 2013 که ریاست فیفا را برعهده داشت، خواستار افزایش تعداد تیم ها شد. او اعتقاد داشت نباید این مسابقات در انحضار تیم های اروپایی و آمریکای جنوبی قرار بگیرد.
افزایش تعداد تیم ها به 48 تیم
پس از اینکه سپ بلاتر، رئیس وقت فیفا افزایش تعداد تیم ها را مطرح کرد، میشل پلاتینی که یکی دیگر از نامزدهای ریاست فیفا در آن سال ها بود، خواستار برگزاری مسابقات با 40 تیم شد. در واقع یکی از وعده های مهم روسایی که برای صندلی ریاست فیفا با یکدیگر رقابت داشتند، افزایش سهمیه تعداد تیم های شرکت کننده در مسابقات جام جهانی فوتبال بود. سرانجام پس از برتری جیوانی اینفانتینو در انتخابات فیفا و عهده دار شدن این مسئولیت، او در اکتبر 2016 خواستار افزایش تعداد تیم ها در این مسابقات شد. سرانجام نیز در ژانویه 2017 و با تایید فیفا، تعداد تیم های حاضر در جام جهانی 2026 به 48 تیم افزایش پیدا کرد. قانونی که احتمالا شرایط را برای تیم هایی که شاید تا به حال موفق به حضور در این مسابقات نشده اند، فراهم کند.
البته که این قانون از همه دید هواداران و فوتبال دوستان مثبت نبوده است. چرا که برخی معتقدند افزایش سهمیه تیم ها، سبب کاهش کیفیت مسابقات می شود. اما از سمتی گروه دیگر اعتقاد دارند، این کار به گسترش فوتبال و انتقال هیجان به کل دنیا کمک میکند. ضمن اینکه این شانس را در اختیار تیم های کوچک تر قرار می دهد تا شاید بتوانند در مقابل مدعیان عرض اندام کرده و شگفتی خلق کنند. کاری که در مسابقات جام ملت ها اروپا نیز شاهد آن بودیم و در سال 2016 شگفتی سازی ایسلندی ها در این مسابقات همه را تحت تاثیر قرار داد. با این حال باید ببنیم برگزاری جام جهانی با 48 تیم در سال 2026 چه بازخوردی خواهد داشت.
ژول ریمه، آغازگر عصر فوتبال نوین
با توجه به اینکه مسابقات فوتبال در رقابت های المپیک به شکلی خوبی برگزار شد، کنگره فیفا تصمیم به برگزاری مسابقات جهانی آن کرد. از همین رو ژول ریمه که در آن زمان ریاست فیفا (فدراسیون جهانی فوتبال) را برعهده داشت، با نظر مثبت کنگره، اقدام به تدارک مسابقات جام جهانی فوتبال کرد. از آنجایی که اروگوئه در آن زمان تیم خوبی را داشت، و از لحاظ شرایط اقتصادی و معماری شرایط مطلوبی در این کشور حاکم بود، به عنوان اولین میزبان رقابت ها انتخاب شد. ضمن اینکه آن ها در آستانه جشن صد سالگی استقلال خود نیز بودند. که تمامی این موارد دلایل قانع کننده ای برای انتخاب این کشور به عنوان میزبان بود.
اما اولین چالش برای فیفا، محل جغرافیایی این کشور، و فاصله آن با کشورهای اروپایی بود. با توجه به نیاز به یک سفر طولانی برای شرکت در این مسابقات، کشورهای اروپایی حاضر به شرکت در این مسابقات نبودند. اما با توجه به اهمیت این رقابت، و تصمیم قطعی ژول ریمه و مذاکره با برخی کشورها، این مسابقات با 13 تیم برگزار شد. با انجام این رقابت ها، برای رقابت های المپیک 1932، فیفا و کمیته المپیک بر سر بازیکنان آماتور وارد یک چالش با یکدیگر شدند. که همین امر سبب شد تا فوتبال از این مسابقات در سال 1932 حذف شود. که پس از رفع مشکلات، فوتبال به المپیک بازگشت. اما تا به امروز، مسابقات جام جهانی فوتبال از اهمیت و اعتبار بسیار بالاتری نسبت به المیک برخوردار است.
از نام گذاری جام به افتخار ریمه، تا طراحی جدید جام
جام قهرمانی این مسابقات از سال 1930 تا 1970 به تیم برنده اهدا می شد. نام این جام نیز کوب د موند (به فرانسوی به معنی جام جهانی) یا پیروزی بود. اما از آنجایی که آغازگر این رقابت ها با تلاش رئیس وقت فیفا ژول ریمه بود، در سال 1946 تصمیم بر این شد تا نام آن، به جام ژول ریمه تغییر کند. البته که پس از سومین قهرمانی برزیلی ها در این رقابت، جام ژول ریمه برای همیشه به آن ها اهدا شد. البته که این جام در ریو دوژانیرو ربوده و دزدان بلافاصله آن را ذوب کردند. به همین خاطر فدراسیون برزیل نیز با استفاده از ماکت آن، یک جام دیگر ساخت تا به شکلی نمادین آن را در ویترین خود داشته باشد.
اما تغییر بزرگ در این مسابقات، بی شک مربوط به طراحی جام جدید پس از رقابت های 1970 بود. جامی که تا به امروز نیز با شکل و شمایلی خاص و منحصر به فرد هر 4 سال چشمان تماشاگران و تیم ها را مال خود می کند. این جام توسط یک طراح ایتالیایی به نام سیلویو کاتزانیکا ساخته شده است. با وزن تقربی 6 کیلو 175 گرم و ارتفاع 36 سانتی متر با طلای 18 عیار. قسمت پایه جام نیز با دو لایه از مرمر سبز نیمه قیمتی ساخته و بر روی آن نام تیم های برنده هر سال جام جهانی فوتبال حک می شود. ضمن اینکه کشور برنده تنها میتواند تا پس از بازی جام را در اختیار داشته باشد. و پس از آن باید جام را تحویل، و یک ماکت دیگر با روکش طلا تحویل بگیرد. البته شاید همین داستان هم بر اهمیت و خاص بودن این جام بیفزاید.
لیگ اروپا
۹ آبان ۱۴۰۲
جام لیبرتادورس
۸ آبان ۱۴۰۲
جام ملت های اروپا
۹ آبان ۱۴۰۲