توسط : تیکی تاکا، واژه ای که بارها فوتبال دوستان نام آن را شنیده اند. نامی که با یک فوتبال زیبا، که یادآور صحنه های جذاب و خلق موقعیت های زیاد با بازی چشم نواز است، به ذهن همه خطور میکند. این تاکتیک فوتبالی، با مشخصه هایی چون بازی با پاس های کوتاه، سریع و تک ضرب و همچنین پرس سنگین برای بازپس گیری توپ در سریع ترین زمان ممکن و حفظ مالکیت همراه است، شناخته میشود. قطعا یکی از تیم های جذاب تاریخ، مربوط به بارسلونا زمان پپ گواردیولاست. تیمی که با ستاره هایی چون مسی، ژاوی، اینیستا، بوسکتس و … ورژن جذابی از این سبک فوتبال را به نمایش گذاشتند. با هم مروری داریم به یکی از سیستم های جذاب فوتبال، یعنی تیکی-تاکا.
پیدایش سیستم تیکی تاکا در فوتبال
اگر بخواهیم با هم به زمان پیدایش این سیستم برگردیم، باید سری به سیستم توتال فوتبال بزنیم. جایی که مربیانی چون رینوس میشل و در ادامه شاگردانی چون یوهان کرایوف، یک سیستم هلندی و جذاب را وارد فوتبال کردند. سیستمی که با جابجایی بازیکنان، حرکت سریع توپ و یک بازی تیمی همراه بود. سبکی که مغایر با فوتبال آن زمان بود. جایی که هر تیم با تکیه بر ستاره های تیم و حرکات فردی، به موفقیت میرسید. در واقع تا پیش از پیدایش این سیستم، فوتبال بسیار تکنیک محور و فرد گرا بود، تا یک بازی تیمی. اما با گسترش و بهبود این روش بازی، دیدیم که علاوه بر موفقیت های میشل، بعدها شاگرد او یعنی یوهان کرایوف نیز موفقیت های زیادی کسب کرد.
اما در مورد شیوه تیکی تاکا، شرایط کمی متفاوت است. در واقع در این سیستم که عمدتا با روش 433 انجام میشود، گردش سریع توپ بسیار مهم است. بازی تک ضرب که از اسم این سیستم نیز می آید، در واقع نمایانگر شیوه اصلی این روش است. در اسپانیایی Tiqui-Taca به معنی پاس تک ضرب است. به همین خاطر نیز این سیستم با همین نام شناخته میشود. اما این ها تمامی نکات در مورد این روش بازی نیستند. بلکه رعایت مولفه های مختلف، برای انجام این روش بسیار مهم هستند. که سبب میشود هر تیمی قادر به اجرا دقیق این روش بازی نباشد. به صورت کلی کرایوف فقید با تلفیق توتال فوتبال هلندی و مفهوم تیکی تاکا اسپانیایی، روش جذابی را خلق کرد. روشی که بعدها توسط شاگردش گواردیولا به بهترین شکل تکمیل شد.
مالکیت توپ، شاه کلید Tiki Taka
از مهم ترین شاخصه ها، برای اجرا این روش بازی، در اختیار گرفتن مالکیت توپ است. دوران جدال پپ گواردیولا و ژوزه مورینیو در رئال و بارسا را به خاطر بیاورید. جایی که دو مربی با تاکتیک متفاوت در مقابل هم صف آرایی میکردند. بارسا پپ متکی بر حفظ مالکیت توپ و انجام کارهای ترکیبی و نزدیک شدن به دروازه حریف. در مقابل مورینیو رئال توپ را در اختیار حریف قرار میداد تا با بستن فضا و تکیه بر ضد حملات به حریف ضربه بزند. در هر صورت هر دو تیم با روش های خود موفقیت کسب کردند، اما وزنه موفقیت در کف ترازوی پپ و یارانش سنگینی میکرد. آن ها علاوه بر در اختیار داشتن توپ و اختیار عمل، حریف را برای انجام هر نوع روش تاکتیکی خلع سلاح میکردند.
پرسینگ و اهمیت جایگیری
برای در اختیار داشتن توپ، باید بدانید که چطور توپ را در سریع ترین زمان ممکن در اختیار بگیرید. به همین خاطر در اجرا تیکی تاکا بسیار مهم بود که از روش های درستی برای پرسینگ استفاده شود. حتی تا به امروز نیز مربی پون گواردیولا تبحر خاصی در اجرا انواع روش های پرسینگ دارد. روشی که در صورت عدم اجرا صحیح، میتواند فضاهای زیادی در پشت هافبک و مدافعین در اختیار تیم حریف قرار دهد. از همین رو در کنار اهمیت پرسینگ، نحوه جایگیری بازیکنان نیز اهمیت پیدا میکند. این فاکتور هم در زمان باز پس گیری توپ، و هم در زمان چرخش توپ مهم هستند. البته که در اجرا این روش از فوتبال، بازیکنان جابجایی زیادی در زمین ندارند. بلکه این توپ است که با پاس های سیع، کوتاه و دقیق به نقاظ مختلف جابجا میشود.
نقش متفاوت دروازبانان در سیستم تیکی تاکا
در سال های اخیر، با ابداع این روش، بازیکنان بازیسازی را از عقب زمین شروع میکنند. جایی که نقش دروازبانان در پوشش فضای پشت مدافعان و البته کار با پا اهمیت زیادی پیدا میکند. یکی از پیشگامان اجرا این روش، در زمان گواردیولا و این بار در تیم بایرن مونیخ اجرا شد. جایی که مانوئل نویر، به بهترین شکل ممکن فضاهای پشت مدافعان را پوشش میداد و همانند یک سوئیپر در زمین عمل میکرد. همچنین به دلیل توانایی بسیار خوب در کار با پا، بازیسازی با ریتمی مناسب از عقب زمین آغاز میشد. این دقیقا چیزی بود که برای اجرای سیستم تیکی تاکا نیاز بود.
با انجام این روش، نقش هافبک ها بسیار مهم تلقی میشدند. کافی است به بازی های بوسکتس در بارسلونا نگاهی بیندازید. که تا چه حد با کم ترین لمس توپ، گاهی بیشترین نقش را در زمین ایفا میکرد. هافبکی که نه تنها یک بازیکنی تدافعی و تخریبی، که در بسیاری از مقاطع بازیسازی را به خوبی انجام میداد. همچنین شیوه جایگیری و انجام بازی بدون توپ او در آن زمان، بسیار مورد توجه فوتبال دوستان قرار گرفته بود. که تا چه حد در سیستم بازی مثمر ثمر عمل میکرد.
نقش مهم مهاجم کاذب در زمین
اما یکی دیگر از نقش های مهم در اجرا این روش، نقش مهاجم کاذب یا همان شماره 9 کاذب است. جایی که مهاجم بر خلاف مهاجمان کلاسیک، تنها در زمین حریف حاضر نیست. بلکه در اکثر اوقات به زمین خودی و عقب برمیگردد، تا با دریفات توپ، اقدام به بازیسازی کند. این روش سبب گیج شدن مدافعان در زمان یارگیری میشود. در واقع با این کار یک فضاسازی ایده آل برای سایر بازیکنان، یعنی هافبک ها و وینگرها ایجاد میشود. تا با نزدیک شدن به دروازه حریف، ایجاد موقعیت کنند. برای درک بهتر این موضوع، شاید بهترین مثال فینال یورو 2012 و اجرا این روش توسط ویسنته دل بوسکه باشد. به همین خاطر تیکی تاکا تلفیقی از انجام انواع روش ها است. که سبب میشود تبدیل به یکی از ترسناک ترین متدهای بازی در فوتبال شود.
